“Như các bạn thấy đấy! Mẹ tôi có vóc người thanh mảnh, dáng đi dịu dàng, ngực và mông phát triển đầy lên, khác hẳn các em bé gái còn ở tuổi thiếu nhi. Thân thể mẹ tôi từ đây cũng lớn lên nhanh chóng”
2. TUỔI TRƯỞNG THÀNH
Như tôi đã nói ở phần trên, từ tuổi dậy thì của mẹ tôi, tại căn nhà gồm hai buồng trứng, nơi chị em chúng tôi đang ở, đột nhiên có sự thay đổi lớn lao. Cuộc đời chị em chúng tôi từ đấy bắt đầu đổi khác.
Tại sao có sự đột biến như vậy? Sau này tôi mới biết ở người ta, trên đáy não có một vị tổng chỉ huy (tên gọi Tuyến Yên) tiết ra các chất nội tiết kích thích đặc biệt. Vị tổng chỉ huy này thấp lùn, nhỏ bé, chỉ lớn hơn hạt ngô, luôn ngự trên cái ngai của một xương nền sọ nom hao hao giống cái yên ngựa. Có lẽ vì thế ông được gọi là Tuyến Yên. Tuy nhỏ bé như vậy nhưng quyền lực của vị tổng chỉ huy này rất lớn. Ông điều khiển mọi hoạt động của tất cả các tuyến nội tiết trong cơ thể con người như giáp trạng thượng thận và tuyến sinh dục trong đó có buồng trứng của mẹ tôi.
Các bạn sẽ hỏi ông tổng chỉ huy này nằm mãi tận đáy não mà sao có thể điều khiển được mọi hoạt động của buồng trứng? Vấn đề là thế này: tuy ở xa nhưng tuyến yên tiết ra các chất kích thích sẽ như sứ giả của ông tổng chỉ huy, theo máu đi khắp nơi, đến buồng trứng là nơi chị em trứng chúng tôi đang ở và gây ra ở đây những biến đổi đặc biệt: Buồng trứng trở nên hoạt động. Một số chị em chúng tôi không ngủ li bì nữa mà bị đánh thức dậy.
Mỗi chúng tôi lớn lên, chung quanh có một lớp tế bào nang và ngoài cùng có một màng mỏng tạo nên một cái gọi là nang trứng. Các tế bào nang cũng phát triển nhiều lên thành lớp tế bào hạt, tương tự như nhị đực của hoa bao quanh mỗi chúng tôi là nhị cái. Rồi từ trong đám tế bào hạt ấy xuất hiện một các hốc nhỏ chứa chất dịch đặc biệt do tế bào hạt tiết ra. Hốc này mỗi ngày một lớn lên, chất dịch cũng mỗi ngày một nhiều, là chất nội tiết tạm gọi là dịch nang, Khi ngấm vào máu, đi tới các bộ phận trong cơ thể, dịch nang sẽ tạo nên ở mẹ tôi những đặc điểm riêng của người phụ nữ.
Như các bạn thấy đấy! Mẹ tôi có vóc người thanh mảnh, dáng đi dịu dàng, ngực và mông phát triển đầy lên, khác hẳn các em bé gái còn ở tuổi thiếu nhi. Thân thể mẹ tôi từ đây cũng lớn lên nhanh chóng. Nếu ai đó gặp lại mẹ tôi một năm sau khi có các biến đổi trên họ sẽ ngạc nhiên lắm vì trước mắt họ không còn cô bé loắt choắt, nghịch ngợm, thơ ngây như con nít mà ngược lại, đó là một thiếu nữ dẫu còn dáng vẻ ngây thơ nhưng đã nhiều e thẹn, pha chút mộng mơ, phổng phao, đầy sức sống, cơ thể cân đối, hấp dẫn với mọi người, nhất là với các bạn nam nhỉnh hơn một chút về lứa tuổi.
Người ta chẳng nói tuổi dậy thì là thời kỳ đẹp nhất của đời người phụ nữ đó sao!
Tôi phải xin lỗi các bạn vì đã nói về mẹ tôi hơi nhiều. Xin quay trở lại những biến đổi của chị em chúng tôi do sự phát triển và hoạt động của buồng trứng ở mẹ tôi.
Tôi đang nói đến cái hốc chứa dịch nang tại nơi mỗi chị em tôi cư trú. Dịch trong hốc cứ nhiều lên, đẩy dạt mỗi trứng chúng tôi về một phía làm nang trứng lồi hẳn lên trên mặt buồng trứng. Mỗi đợt như thế này thường có nhiều chị em chúng tôi cùng phát triển, tạo nên nhiều nang trứng. Tuy thế, thường chỉ có một trong số chị em tôi nằm trong một nang trứng to nhất với hốc chứa dịch nang nhiều nhất sẽ phát triển đến cùng, còn các nang trứng khác chỉ phát triển nửa chừng rồi dừng lại rồi tiêu đi. Ở nang trứng to, khi bị căng quá mức sẽ vỡ ra. Khi ấy dịch nang sẽ cuốn đẩy người chị em của tôi ra khỏi nang trứng và người chị em này sẽ bước vào một cuộc phiêu lưu mới.
Cùng nhảy ra khỏi buồng trứng với mỗi chị em tôi còn có một số tế bào hạt bám quanh. Thời điểm trứng “nhảy” ra khỏi buồng trứng được gọi là thời điểm “rụng trứng”. Số phận người chị em của tôi sẽ ra sao sau khi bị đẩy ra khỏi buồng trứng, đến hồi sau tôi sẽ kể các bạn nghe tỉ mỉ.
Bây giờ tôi xin kể tiếp về những điều xảy ra tại ngôi nhà chung của chị em tôi sau khi rụng trứng.
Khi dịch nang cuốn trứng ra ngoài thì nang trứng chỉ còn lại cái hốc rỗng bị rớm máu. Có khi một vài giọt máu chảy ra, rơi vào ổ bụng nhưng phần nhiều chỉ có một cục máu đông nhỏ nằm ở đáy hốc mà thôi. các tế bào còn lại ở vách nang lập tức biến đổi nhanh chóng. Chúng sinh sản mạnh, phình to ra, các mạch máu ở vách nang sẽ bò vào phía cục máu, nối với nhau thành mạng lưới, chia cắt đám tế bào đang phát triển kia thành các phần nhỏ và biến chúng thành một tuyến nội tiết mới có tên là hoàng thể. Hoàng thể lớn lên nhanh chóng và 8 ngày sau khi rụng trứng nó phát triển to nhất.
Đời sống của cái tuyến mới này lại phụ thuộc chặt chẽ vào số phận người chị em của tôi đã bị buồng trứng đẩy ra những ngày trước đó. Nếu người chị em này “kết bạn” được với một tế bào sinh dục nam để thành phôi thai thì hoàng thể sẽ tồn tại và phát triển khoảng hơn 4 tháng rồi mới tiêu đi. Nếu không, hoàng thể chỉ sống được 11 ngày rồi mới tiêu đi, chỉ để lại trên buồng trứng một vết sẹo nhỏ. Khi hoàng thể bị teo, tại “ngôi nhà” chung của chị em tôi, một số trứng lại được đánh thức dậy để tạo thành các nang trứng với các hốc chứa dịch nang mới.
Thưa các bạn! Xin đứng ngắt lời tôi vì tôi hiểu nhiều bạn đang muốn hỏi mọi diễn biến phức tạp đối với chị em tôi và “ngôi nhà” của chúng tôi như tế để làm gì. Xin các bạn nán lòng chờ và hãy nghe tôi kể tiếp đoạn này đi đã.
Các bạn đừng nghĩ rằng ác biến đổi nói trên là do tự thân chúng tôi thực hiện được đâu. Như tôi đã kể, khởi đầu sự biến đổi này do vị tổng chỉ huy tuyến Yên gây ra và sau đó cũng vẫn do cái gậy chỉ huy của ông điều khiển. Chắc các bạn còn nhớ khi chúng tôi ngủ li bì thì sứ giả của ông tổng chỉ huy đánh thức dậy để phát triển thành nang trứng có chứa dịch nang. Dịch nang càng nhiều thì đương nhiên lượng dịch nang trong máu tăng lên, nhưng nó bị ông tổng chỉ huy kiểm soát. Khi dịch nang trong máu mẹ tôi tăng đến mức cần thiết, ông tổng chỉ huy liền rút ngay vị sứ giả trước đây về, nói cách khác là tuyến Yên ngừng bài tiết chất kích thích sinh dục ban đầu để tiết ra chất kích thích sinh dục khác. Chính vị sứ giả thứ hai này sẽ gây hiện tượng vỡ nang, rụng trứng và biến phần nang trứng còn lại thành hoàng thể.
Hoàng thể sinh ra lại tiết ra hai loại nội tiết. Một loại giống như dịch nang, còn loại thứ hai gọi là chất trợ thai. Nhiệm vụ của hoàng thể là giúp cho quá trình thai nghén được thuận lợi, vì thế nếu người phụ nữ thụ thai, nó sẽ tồn tại. Khi không có thai, chất trợ thai trong máu sẽ thông báo cho ông tổng chỉ huy biết để triệu hồi sứ giả thức hai về, hoàng thể sẽ ngừng phát triển và tiêu đi. Đồng thời, sứ giả thứ nhất của ông tổng chỉ huy lại nhận lệnh lên đường, đánh thức các trứng khác, đưa chúng vào hoạt động. Các sự kiện được lặp lại đưa tới rụng trứng, thành lập hoàng thể… giống hệt trước.
Tuổi trưởng thành tôi kể với các bạn trên đây đúng ra là tuổi trưởng thành của các chị em tôi được đánh thức dậy sớm trước tôi. Bản thân mình, tuy về tuổi đời tôi chẳng kém các chị em đó nhưng vẫn ngủ yên trong một buồng trứng của mẹ tôi cùng với hàng chục ngàn chị em khác đợi đến lượt mình bước vào đời. Do đó, đứng về tuổi của chị em nhà trứng mà nói, chị em nào vào đời trước sẽ có tuổi trẻ hơn. Càng về sau chúng tôi vào đời với tuổi càng trưởng thành hơn và đến tuổi mãn kinh của người phụ nữ (48 – 50 tuổi) thì những chị em vào đời cuối cùng sẽ có tuổi “già” hơn cả.
(Theo Phó Đức Nhuận, Từ cái trứng đến một con người, NXB Y học, 1999)